Avrupai mektep planına uygun olarak inşa edilmiş bir binada açılan ilk modern eğitim kurumdur.

Osmanlı İmparatorluğu son dönemlerinde, ekonomi ve teknoloji alanlarında olduğu gibi eğitim alanında da Avrupa’yı örnek alarak modern bir eğitim kurumu oluşturmayı düşünmüş ve bu düşünce ilk olarak II. Mahmut döneminde hayata geçirilmeye çalışılmıştır. II. Mahmut zamanında hayata geçirilemeyen bu proje, Sultan Abdülmecid’in Vakf-ı Gureba, Bezm-i Âlem Camii gibi birçok hayırlı iş yapan annesi Bezm-i Âlem Valide Sultan’ın çabalarıyla gerçekleştirilmiştir.

Esma Sultan Sarayı’nın arsasına inşa edilen okul binası 22 Mart 1850 tarihinde hizmete girmiştir. Başta ismi Valide Mektebi olan okul, daha sonra Darülmaarif adını almıştır. Açılışa Sultan Abdülmecid, oğlu Murat Efendi (V. Murat), kızı Fatma Sultan, annesi Bezm-i Âlem Valide Sultan, Sadrazam Mustafa Reşit Paşa ve Maarif Nazırı Kemal Efendi katılmışlardır.

Dönemin yeni maarif nizamına uygun ders kitapları yazmakla görevli Encümen-i Daniş (Bilim Kurulu) üyeleri, ünlü dilbilimci Redhouse ve tarihçi Hammer da açılışta hazır bulunmuşlardır. Sadrazam Mustafa Reşit Paşa’nın nutkuyla öğrenime başlayan okula, Sultan Abdülmecid de çocukları Murat Efendi ve Fatma Sultan’ı kaydettirmiştir. Sultan Abdülmecid 546 cilt kitap ve bir tanesi hâlâ okulda sergilenen iki adet saat hediye ederek okulu “Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk sivil lisesi” olarak hizmete açmıştır.

Okulun binası da dönemin modern Osmanlı mimarisinin özelliklerini yansıtması açısından çok önemlidir. Arka cephesinde bulunan “Dor” stilindeki kolonlardan oluşan anıtsal kapıda bir kitabe vardır. Sultan Abdülmecid’in tuğrasının olduğu bu kitabede 1266 yılına tarih düşülmüş iki mısralık bir şiir de bulunmaktadır. İyon ve Korentiyen sütun düzeni ile Neo-Historisist mimari stilinde inşa edilen bina, 1933 yılından günümüze kadar İstanbul Kız Lisesi adıyla eğitim ve öğretime devam etmiştir. 1983 yılından itibaren ise “İstanbul Cağaloğlu Anadolu Lisesi” adıyla eğitim ve öğretim faaliyetlerini sürdürmektedir.

Bugün Anadolu Lisesi statüsünde 32 derslikli binada dört yıl eğitim veren okulda; kütüphane, konferans salonu, müzik atölyesi, fizik-kimya-biyoloji laboratuvarları, bilişim teknolojileri sınıfı, spor salonu, kantin ve yemekhane bulunmaktadır. Cağaloğlu Anadolu Lisesi donanımlı sınıf ve laboratuvarlarıyla üniversite başarısını ve yabancı dil bilgisini en üst düzeye çıkarmış, gelecek nesillere model oluşturan seçkin ve başarılı okullar arasında yer almaktadır.